අපේ පෘථිවියේ දකුණු කෙළවරේ, හිමෙන් සහ අයිස්වලින් වැසී ගිය අන්තර්ක්ටිකාව යට, පුදුමාකාර රහසක් සැඟවී තිබෙන බව විද්‍යාඥයන්ට දැන් සොයා ගැනීමට හැකිවී තිබෙනවා. ඒ තමයි, අයිස් සැතපුම් ගණනක් යට, වසර මිලියන 34ක් තිස්සේ පරිපූර්ණව ආරක්ෂා වෙලා තියෙන, “නැතිවූ ලෝකයක්”! මේක හරියට වෙලාව නතර කරපු, අතිවිශාල කාල කැප්සියුලයක් වගේ.
විද්‍යාඥයන් විශේෂ රේඩාර් (radar) යන්ත්‍ර සහ අයිස් විනිවිද යන තාක්ෂණය පාවිච්චි කරලා, අන්තර්ක්ටිකාවේ ගැඹුරුම තැන් ස්කෑන් කරලා බැලුවා. එහිදී ඔවුන් දැක්කා, දැන් තියෙන අයිස් තට්ටු යට, විශාල කඳු පන්ති, ගංගා නිම්න, සහ පැරණි වනාන්තරවල සලකුණු තියෙන බව. මෙයින් පැහැදිලි වෙනවා, අන්තර්ක්ටිකාව හැමදාම හිස්, ශීතල කාන්තාරයක් වෙලා නැහැ; එය එක් කාලයක සශ්‍රීක, ගස් කොළන් පිරිච්ච, ජීවයෙන් පිරුණු ලෝකයක්ව තිබිලා තියෙනවා.
විශේෂඥයන් කියන්නේ, බොහෝම කාලෙකට කලින් පෘථිවියේ දේශගුණය විශාල විදියට වෙනස් වෙනකොට, මේ වනාන්තර සහ පරිසර පද්ධති එකපාරටම අයිස් තට්ටු යටට ගිහින් මිදිලා ඇති කියලා. අයිස් තට්ටුව යට තියෙන මේ පැරණි භූමියට කිසිම හානියක් වෙලා නැත්තේ, එතන තියෙන අයිස් ගොඩක් සෙමින් චලනය වීම නිසයි. ඒ නිසා, එහි තිබුණු හැමදෙයක්ම ඒ විදියටම සුරැකිලා තියෙනවා.
දැන් විද්‍යාඥයන් මේ අයිස් යටට විදින්න පටන් අරන් තියෙනවා. ඔවුන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් (අපේ ඇසට නොපෙනෙන ජීවීන්), පැරණි ශාක පොසිල, සහ සමහරවිට අලුත්ම ජීවී විශේෂවල සාක්ෂි පවා සොයා ගන්නයි. මේ සොයාගැනීම අපේ පෘථිවියේ අතීතය සහ ජීවය පටන් ගත්තේ කොහොමද කියන එක ගැන අපේ මුළු අවබෝධයම වෙනස් කරන්න ඉඩ තියෙනවා.
අතීතය කවදාවත් ඇත්තටම නැති වෙන්නේ නැහැ කියන එක මේකෙන් අපිට මතක් කරනවා. සමහර වෙලාවට, එය අයිස් යට, කාලය තුළ මිදිලා, අපි එනකම් බලාගෙන ඉන්නවා!