ඕස්ට්‍රේලියාවේ හැරී පර්කින්ස් වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයේ විද්‍යාඥයින් විසින් සිදු කරන ලද සුවිශේෂී පර්යේෂණයකින්, මී මැස්සන්ගේ විෂ (Honeybee Venom) තුළ ඇති මෙලිටින් (Melittin) නම් සංයෝගය, ආක්‍රමණශීලී පියයුරු පිළිකා සෛල විනාශ කිරීමේ අතිවිශාල හැකියාවක් ඇති බව තහවුරු කර ඇත. මෙම පර්යේෂණ ප්‍රතිඵල, පිළිකා ප්‍රතිකාර පිළිබඳ ක්ෂේත්‍රයේ නවමු මඟක් විවර කරමින්, 2020 වසරේදී කීර්තිමත් Nature Precision Oncology ජර්නලයේ පළ විය.
පියයුරු පිළිකා සෛල විනාශ කිරීමේ වේගය සහ සඵලතාවය
මෙම අධ්‍යයනය මගින් විශේෂයෙන්ම ප්‍රතිකාර කිරීමට අපහසු වන Triple-Negative (ER-, PR-, සහ HER2- ඍණාත්මක) සහ HER2-Enriched යන දරුණු පියයුරු පිළිකා වර්ග කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලදී.
• ක්ෂණික ක්‍රියාකාරිත්වය: පරීක්ෂණ මගින් සොයාගනු ලැබුවේ මෙලිටින් සංයෝගයට පැයක් (විනාඩි 60ක්) වැනි ඉතා කෙටි කාලයක් තුළදී පිළිකා සෛලවල සෛල පටලය සම්පූර්ණයෙන්ම බිඳ දමා, ඒවායේ මරණය ඇති කිරීමට හැකි වන බවයි.
• සංඥා මර්දනය: ඊටත් වඩා වැදගත් ලෙස, මෙලිටින් විනාඩි 20ක් වැනි කෙටි කාලයක් තුළ පිළිකා සෛලවල වර්ධනයට අත්‍යවශ්‍ය වන රසායනික සංඥා මාර්ග (විශේෂයෙන්ම Epidermal Growth Factor Receptor – EGFR සහ HER2) මර්දනය කරමින් සෛල බෙදීම නතර කරයි.
මෙලිටින් ක්‍රියා කරන ආකාරය
මී මැසි විෂේ වියළි බරෙන් අඩකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සමන්විත වන්නේ මෙලිටින් වලිනි. මෙය ඉතා කුඩා ප්‍රෝටීන් පෙප්ටයිඩයකි.
1. සෛල පටල බිඳීම: මෙලිටින්, පිළිකා සෛලවල පටලවල කුඩා, වළයාකාර සිදුරු (Pores) සාදයි. මෙම සිදුරු හරහා සෛලවල අන්තර්ගතය පිටතට ගලා යාමෙන් සෛලය ඉක්මනින් මිය යයි.
2. තෝරාගත් ක්‍රියාකාරිත්වය: පර්යේෂකයන්ගේ වඩාත් වැදගත් සොයාගැනීමක් වූයේ, මෙලිටින් සංයෝගය නිරෝගී සෛලවලට අවම හානියක් සිදු කරමින්, පිළිකා සෛල පමණක් ඉලක්ක කර විනාශ කිරීමයි. එමගින් පිළිකා ප්‍රතිකාරවලදී නිරෝගී සෛලවලට වන හානිය අවම කිරීමේ බලාපොරොත්තුවක් ලබා දෙයි.
අනාගත ප්‍රතිකාර සඳහා ඇති හැකියාව
මෙම අධ්‍යයනයේදී මෙලිටින්හි හැකියාව තවදුරටත් වර්ධනය කිරීමට උත්සාහ කර ඇත:
• සංකලන ප්‍රතිකාර: මෙලිටින්, දැනටමත් භාවිතයේ පවතින docetaxel වැනි රසායනික චිකිත්සක ඖෂධ (Chemotherapy Drugs) සමඟ ඒකාබද්ධව යොදා ගැනීමේදී, මී මවුසයන් තුළ පිළිකා වර්ධනය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කළ හැකි බව නිරීක්ෂණය විය. මෙලිටින් මගින් පිළිකා සෛල පටලවල ඇති කරන සිදුරු නිසා රසායනික ඖෂධවලට සෛල තුළට ඇතුළු වීම පහසු වන බවට විද්‍යාඥයෝ විශ්වාස කරති.
• ඉලක්කගත ප්‍රතිකාර: පිළිකා සෛලවලට තවදුරටත් නිවැරදිව ඉලක්ක කිරීමට, මෙලිටින් සමග පිළිකා-විශේෂිත ලිගන්ඩයක් (RGD peptide) සම්බන්ධ කිරීමටද පර්යේෂකයන් සමත් විය.
අවසන් නිගමනය
මෙම අධ්‍යයනය මගින් තහවුරු වන්නේ, මී මැස්සන්ගේ විෂෙහි අන්තර්ගත මෙලිටින්, පියයුරු පිළිකා ප්‍රතිකාර සඳහා ඉතා ප්‍රබල, ස්වභාවික සහ ඉලක්කගත සංයෝගයක් ලෙස ඉදිරියේදී භාවිතා කළ හැකි බවයි. කෙසේ වෙතත්, මෙය සායනික මට්ටමේ (මිනිසුන් මත) භාවිතය සඳහා අනුමත කිරීමට පෙර, එහි ආරක්ෂිත බව සහ සඵලතාවය තහවුරු කිරීමට තවත් පුළුල් සායනික පර්යේෂණ අත්‍යවශ්‍ය වේ.
මෙම සොයාගැනීම, ස්වභාවධර්මයේ ඇති අසාමාන්‍ය රසායනික සංයෝගයන් මගින් මානව රෝග සඳහා විසඳුම් සෙවීමේ වැදගත්කම යළිත් වරක් අවධාරණය කරයි.